Bulut BABA
Kata Dosyası – Bölüm 1
KATALARIN TARİHİ MİSYONU:
Karate Do sanatını yüzyıllar öncesinden günümüze taşıyan en temel yapı hiç kuşkusuz KATA’ ların sistematik varlığıdır. Tarihi yansıtan yazılı kaynakların yeterli olmaması nedeniyle Karatenin puslu tarihi hakkında bilgi toplamak isteyen araştırmacılar için Katalar her zaman çok verimli bir arkeolojik alan olmuş ve olmaya da devam etmektedir.
Adeta bir tarih kitabi misyonu ile günümüze ulaşan kata’ ların hiç kuşkusuz bundan sonra da, sanatın gelecek nesillere taşınmasında ki yeri ve vazgeçilmezliği önemini koruyacaktır.
Eğer Microsoft excel kullandıysanız dev bilgi ambarları olan veri tabanlarının içeriğini de biliyorsunuz demektir. Bir veri tabanı tablosu bilgi için hazırlanmış satır ve kolonlardan oluşur. Ana tablolar bir veri tabanı içinde en üstteki tablolardır. Bu tablolar gerçekten veri tabanının taşıdığı bilgi kütlesini içerirler ve diğer bütün tablolar birbiriyle bağlantı kurarak o tabloya bağlanırlar. Bu sıralama içersinde en tepede konumlanan tablo da ana tablodur.
Katalar da geleneksel anlam da hangi ekol yada stili temsil ediyor olursa olsun tıpkı bu tablolar gibidir. Her kata bilgi taşıyan bir tablodur ve her biri kesintisiz olarak diğeriyle bağlantılıdır. Bu bağlantı zincirinin ulaştığı yer ise ana tablodur.
Shotokan Karate ekolunun karakteristik temsili yetini taşıyan ana tablo yani ANA KATA hiç kuşkusuz KANKU DAI’ dır. Alt tabloları oluşturan “HEIAN” ve “TEKKI” katalar ise tek tek Shotokan Karate ekolünün veri tabanına ait parçalardır ve her biri ara kesitlerin de Kanku Dai yi işaret eden yapısal özellikler gösterirler.
Ana Kata olan Kanku Dai’nin hemen yanında yer alan diğer çatı katalar ise Bassai Dai, jion, Empi, Jitte, Hangetsu ve Gankaku’ dur. Sistemin özgün yapısını oluşturan bu katalar ekolun karakteristik özelliklerini dev bir örümcek ağı gibi birbiriyle bağlantılıdır.
TÜM EKOL KATALARINI ÇATISI ALTINDA TOPLAYAN BİR ANA KATA VARMIDIR..?
Hangi kata diğer ekollerin ana katasını KANKU DAİ’ ye bağlıyan ana katadır..?
Bu kata hangisi ise bütün geleneksel ekollerin anahtar ve işaretlerini bünyesinde barındıran katadır, ve bu Kata kesinlikle tarihte yasamış karate eksperleri tarafından Okinawa karatesinin çalışma tipine geçiş olarak kullanılmış olabilir..! Öyleyse Ana Kata bütün ekollerin en üst seviyesinde ki Kata ilişkilerini içerir.
Ama bugün o kata hangisidir diye bir araştırma yaptığımız da maalesef somut bir bulguya ulaşmak mümkün değildir. Belki bir sure evvel ekollerin kendi karakteristik çizgilerini belirlediği bir süreçte bu katanın mevcudiyetine gerek duyulmamış olabilir. Belki yeterince cazip değildir. Belki de çok fazla adımlamaya sahip olması nedeniyle elden çıkartılmıştır..!?
Kim bilir belki de Shian Nakayama’ nın “EN İYİ KARATE” isimli eserin de bahsettiği 108 ADIMLI HYAKUHACHIHO isimli katadır o kata.!?
SPOR VE GELENEKSEL KARATE DE KATANIN ANLAM VE İŞLEYİŞİ :
Shotokan Karate DO tarihini incelemiş olanlar çok iyi bilirler ki üstat Funokoshi GİCHİN “SHORİN” ve “SHOREİ” sentezi üzerine inşa ettiği ekolünün resmi kata listesine başlangıçta UNSU, SOCHİN, NİJUSHİHO, GOJUSHİHO SHO, GOJUSHiHO DAi gibi katalara yer vermemiştir. Daha sonraları bu katalar pratik değerleri ve teknik zenginlikleri dikkate alınarak sistemin içersine dahil edilmiştir.
Geleneksel ekollerin kendi karakteristik özelliklerini temsil eden resmi kata sayıları oldukça zengindir ve bu katalar klasik anlayışa göre bir bir eşit öneme sahiptirler. Ancak konu spor karate olduğunda bu anlayışta çok belirgin bir farklılaşma yaşanır. En azından otantik yapı evrensel anlayışın bir getirisi olan Spor kavramına belirli ödünler vermek, zamanı farklı algılayan dünya insanlarının ortak diline uyum sağlamak zorunda kalır.
Geleneksel karatenin Savaşçı ruh hali spor karate de güçlü bir dönüşüme uğrayarak yerini daha çok estetik ve performans yüksekliğinin değerli olduğu bir anlayışa terk eder. Daha yükseğe sıçramak, dinamik ve güçlü ritimler sergilemek spor alanların da modern karate uzmanlarının ilgi alanıdır. Dolayısıyla UNSU, SOCHIN, GOJUSHIHO SHO , GOJUSHIHO DAI gibi güçlü performans gerektiren katalar yarışma alanlarında çokça kullanılan katalardır.
Buna karsın estetik acıdan çokta iyi donanıma sahip olmayan bazı katalar giderek adeta ekolun gayri meşru çocuğu durumuna düşmektedir. Örneğin WANKAN kısa, yalın ve basit tekniklerinden ötürü günümüzde ekolun giderek daha çok kenara ittiği bir kata konumundadır. JİTTE, MEİKYO, JİİN, CHİNTE kataları da aynen WANKAN gibi ekolun iç dinamikleri dışına ötelenmiş olan katalardır. Hatta çok çarpıcı olması bakımından buraya almak ta fayda görüyorum Shian Masatoshi NAKAYAMA bile (toprağı bol olsun) en iyi kata listesin de JI’IN ketesine yer vermeyebilmiştir..!
Spor Karate elbette evrensel kültüre hizmet eden yanıyla çok değerlidir. Ama bu çizgide 
İtiraf etmeliyiz ki günümüzde ekolleri temsil eden pek çok geleneksel kuruluş bile maalesef büyük ölçüde kataları sadece bir üst kuşak seviyesine geçiş vizesi için gerekli sorular olarak algılayabilmektedir.
İnsanların ekollerine ait katalar la aynı anda ve eşit değerde ilgilenmesini beklemek belki çok doğru bir beklenti olmayabilir. Zira çok basit görülen bir kata bile kendine özel yapısıyla yıllarca bir ihtisas alanı olarak değerlendirilmeyi hak edecek derinliktedir. Bu doğrudur. Ama genel bilgi ve ekole hakimiyet bakımından kataların tamamına belli periyotlarla zaman ayırmak, sistemin geleneksel yapısına nüfuz edebilmek için bir olmazsa olmaz kuraldır. Ekole hakimiyet sağlamak isteyen her kişi mutlaka katalar’ in sunduğu bilgi ve donanıma açılan kapıları aralamak zorundadır. Ve de hiç kuşkusuz katalar sanatı yasayanlar için uzun ve gerçek bir yasam yolculuğudur.
İLK BÖLÜMÜ TAMAMLARKEN
Değerli okuyucu, Karate DO sanatın da Kata konusu çok öncelikli ve ifadelendirilmesi titizlik isteyen bir alandır. Ben bu yazı dizisiyle üstüme düşen sorumluluğu yüklenirken olabildiğince çok ve güvenilir kaynaktan yararlanmaya ve 36 yıl boyunca edindiğim Karate DO bilgi ve kültürümü olabildiğince damıtarak buraya aktarmaya çaba göstereceğim.
Bilinmesini isterim ki araştırmalarımın buraya yansıtılmasında gözümden kaçan yanlış ve eksikler adına şimdiden herkesin eleştiri ve desteğine sonuna kadar açığım.
Simdi bu yazı dizisinde bildiğimiz geleneksel ekollerin tabanını oluşturan Okinawa ekolleri ve katalarından, Spor Karate’nin Kata kriterleri ve anlayışına kadar geniş bir alanda konuları özete indirgemeyi deneyeceğim. Bu özetin toplamın da ülkemizde çokta konuşulup gündem oluşturmamış ayrıntıları öne çıkartmaya çaba göstereceğim. Senseilerimizi ve hakemlerimizi ilgilendireceğini düşündüğüm bu yazı dizisinin ikinci bölümü yayımlanıncaya kadar sevgilerimle …
OSS
Shotokan Karate-DO / 6. Dan
Bulut BABA